Αρθρίτιδα από κρυστάλλους πυροφωσφορικού οξέος (CPPD):
Η φλεγμονώδης αρθρίτιδα των ηλικιωμένων
Του Ιωάννη Παπαλόπουλου, Ειδικού Ρευματολόγου
Η αρθρίτιδα εκ κρυστάλλων πυροφωσφορικού οξέος (CPPD) ανήκει, όπως η ουρική αρθρίτιδα, στις κρυσταλλλογενείς αρθρίτιδες. Σχετίζεται με την εναπόθεση αλάτων πυροφωσφορικού ασβεστίου σε αρθρώσεις και χόνδρους, τη «χονδρασβέστωση», όπως έχει επικρατήσει ως ακτινολογικός όρος. Ωστόσο, η παρουσία χονδρασβέστωσης δε συνεπάγεται πάντοτε κλινική εκδήλωση φλεγμονής των αρθρώσεων (CPPD). Δεν είναι γνωστοί όλοι οι παράγοντες που μπορούν να συνδράμουν την πρόκληση αρθρίτιδας επί ύπαρξης χονδρασβέστωσης, συχνά όμως η πυροδότηση γίνεται από κάποιο stress του οργανισμού, όπως λοίμωξη, χειρουργική επέμβαση, οξύ έμφρακτο κλπ.
Πρόκειται για νόσο που κατά κανόνα αφορά στους ηλικιωμένους. Σπανιότατα θα βρεθεί σε ηλικία κάτω των 55 ετών – και στις περιπτώσεις αυτές είναι είτε οικογενής είτε στο πλαίσιο νοσημάτων, όπως η αιμοχρωμάτωση και ο πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός. Η συχνότητά της αυξάνει με την πρόοδο της ηλικίας, ώστε να αποτελεί τη συχνότερη μορφή φλεγμονώδους αρθρίτιδας στην 8η και 9η δεκαετία της ζωής.
Η συνηθέστερη κλινική εκδήλωση είναι αρθρίτιδα μίας άρθρωσης , πολλές φορές του γόνατος, ωστόσο πρακτικά μπορεί να προσβληθεί σχεδόν κάθε άρθρωση των άνω και κάτω άκρων. Σε βαριές περιπτώσεις είναι δυνατό να υπάρξει στένωση μεσαρθρίων διαστημάτων και διαβρωτικές βλάβες αρθρώσεων. Τέλος, προσβολή μπορεί να υπάρξει στους Α1 και Α2 σπονδύλους αυχενικής μοίρας σπονδυλικής στήλης ( Crowned Dens Syndrome), με εμφάνιση οξέος, έντονου πόνου στον αυχένα και νευρολογικής σημειολογίας.
Διαγνωστικά, η ανεύρεση χονδρασβέστωσης σε απλή ακτινογραφία (μηνίσκοι γονάτων, τρίγωνος χόνδρος καρπών, ώμοι, ηβική σύμφυση) θέτει την υπόνοια της αρθρίτιδας από κρυστάλλους πυροφωσφορικού. Η τεκμηρίωση, ωστόσο, απαιτεί παρακέντηση της πάσχουσας άρθρωσης, λήψη αρθρικού υγρού και ανεύρεση των κρυστάλλων με μικροσκόπηση.
Θεραπευτικά, πέραν των γενικών μέτρων ( ανάπαυση, εφαρμογή πάγου), η ενδαρθρική έγχυση στεροειδών αποτελεί τη θεραπεία εκλογής. Κορτικοειδή μπορούν να δοθούν και από του στόματος ή ενδομυικά. Σκόπιμο είναι να αποφεύγονται τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, καθώς οι νοσούντες συνήθως είναι ηλικιωμένοι και είναι αρκετά πιθανό να εμφανίσουν δυσανεξία και παρενέργειες. Χαμηλές δόσεις κολχικίνης έχουν θέση για την πρόληψη υποτροπών, ενώ μικρές μελέτες υποστηρίζουν όφελος από την υδροξυχλωροκίνη και τη μεθοτρεξάτη.
Τέλος, είναι σημαντικό να τονιστεί πως η παρουσία χονδρασβέστωσης ακτινολογικά, χωρίς συμπτώματα αρθρίτιδας, δε χρήζει καμίας προληπτικής αγωγής.
