Σαρκοπενία: προσδιορίζοντας τον γνωστό άγνωστο
Του Γιώργου Σούλη
Γενικού Ιατρού-Γηρίατρου, Α’ Παθολογική Κλινική & Κέντρο Γηριατρικής Αξιολόγησης Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center
Υπάρχουν αρκετοί επιστημονικοί ορισμοί για την σαρκοπενία, αλλά όλοι συμφωνούν ότι πρόκειται για εκείνη την κατάσταση που συνοδεύεται από μείωση της σκελετικής μάζας και της μυϊκής ισχύος. Θεωρείται συχνά (και είναι αλήθεια) ως μια κατάσταση που προκύπτει στην πορεία της γήρανσης. Κατά την έβδομη και όγδοη δεκαετία της ζωής χάνεται μεταξύ 20-40 % της μυϊκής ισχύος και η σαρκοπενία σε αυτές τις ηλικίες σχετίζεται με απώλεια αυτονομίας, πτώσεις και αυξημένη νοσηρότητα.
Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι σαρκοπενίας;
Η σχετιζόμενη με την ηλικία σαρκοπενία χαρακτηρίζεται ως πρωτοπαθής, ενώ η σαρκοπενία που προκαλείται από οποιαδήποτε άλλη αιτία λέγεται δευτεροπαθής. Πολλοί ασθενείς λοιπόν που πάσχουν από καταστάσεις που μπορεί να επιφέρουν σαρκοπενία δεν την αναγνωρίζουν σαν κίνδυνο, γιατί τις περισσότερες φορές έχει εσφαλμένα θεωρηθεί ως σχετιζόμενη με την ηλικία κατάσταση, παρότι οι ίδιοι πολλές φορές βιώνουν τις συνέπειές της.
Σαρκοπενία και αυτοάνοσα νοσήματα
Μια ομάδα ασθενών που έχει αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης δευτεροπαθούς σαρκοπενίας είναι οι ασθενείς που έχουν κάποιο συστηματικό αυτοάνοσο νόσημα. Ειδικότερα ο Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος (ΣΕΛ), η Ρευματοειδής Αρθρίτιδα (ΡΑ), η σπονδυλοαρθρίτιδα και η συστηματική σκλήρυνση είναι καταστάσεις που προδιαθέτουν την εμφάνιση σαρκοπενίας. Αυτό συμβαίνει λόγω της υποκείμενης προ-φλεγμονώδης κατάστασης και της μειωμένης χρήσης των μυών που προκαλείται από την αδράνεια και τον πόνο. Επίσης η πολύ συχνή μακροχρόνια χρήση γλυκοκορτικοειδών έχει σχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σαρκοπενίας.
Πώς θα μετρηθεί η μυϊκή μάζα;
Για τη μέτρηση της μυϊκής μάζας υπάρχουν διάφορες τεχνικές. H τεχνική που θεωρείται αναφοράς είναι η απορροφησιομετρία ακτίνων Χ διπλής ενέργειας (Dual Energy X ray Absorptiometry-DXA). Είναι η προτεινόμενη μέθοδος υπολογισμού τής σύστασης τού σώματος για αρκετούς λόγους, κυρίως όμως γιατί η επιστημονική αρχή που διέπει τη λειτουργία της DXA υπόσχεται την ακρίβεια και την επαναληπτικότητα των μετρήσεων σε ένα μεγάλο εύρος διαφορετικών σωματότυπων. Επίσης η DXA μπορεί να μετρήσει περιοχική σωματική σύσταση χωρίζοντας το σώμα με καλά καθορισμένα σημεία. Τέλος η DXA είναι ακριβής και σταθερή για χρόνια.
Είναι η DXA επικίνδυνη για την υγεία;
Η DXA δεν εκθέτει τον ασθενή και το χειριστή σε επικίνδυνη ιονίζουσα ακτινοβολία. Συγκεκριμένα η λαμβανόμενη δόση από μια απλή μέτρηση ολόκληρου του σώματος με DXA (<10 microSieverts) είναι ίδια με την ατμοσφαιρική ακτινοβολία που λαμβάνει κάποιος σε μια μέρα στο επίπεδο της θάλασσας.
Πώς θα καθοριστεί η μυϊκή ισχύς;
Για τον προσδιορισμό τής μυϊκής ισχύος χρησιμοποιούνται διάφορες άμεσες ή προσεγγιστικές μέθοδοι, όπως για παράδειγμα η δύναμη δραγμού (άμεση μέτρηση), η ταχύτητα βάδισης, ο χρόνος έγερσης 5 φορές από καθιστή θέση και η δοκιμασία Timed Up and Go (λειτουργικές μετρήσεις).
Υπάρχουν τρόποι αντιμετώπισης και καθυστέρησης εμφάνιση της σαρκοπενίας
Βεβαίως και υπάρχουν τρόποι αντιμετώπισης που θα πρέπει να είναι εξατομικευμένοι και να συζητηθούν με τον θεράποντα γιατρό που γνωρίζει για τα θέματα της σαρκοπενίας.
Τι προτείνει το Κέντρο Γηριατρικής Αξιολόγησης του Ερρίκος Ντυνάν;
Προτείνουμε μία τουλάχιστο εξέταση, κατά προτίμηση στην αρχή ή σε κάποια στιγμή στην πορεία τού αυτοάνοσου συστηματικού νοσήματος και παρακολούθηση τής εξέλιξης της κατάστασης. Η εξέταση αυτή μπορεί να συνοδευτεί από συζήτηση των ευρημάτων με τον γιατρό τού Κέντρου, θα προταθεί εξατομικευμένο θεραπευτικό πλάνο σε συνεννόηση με τον θεράποντα ρευματολόγο.
Επιλεγμένη Βιβλιογραφία:
- Body Composition by DXA
John Shepherd, Bennett Ng, Markus Sommer, and Steven B. Heymsfield
Bone. 2017 November ; 104: 101–105. doi:10.1016/j.bone.2017.06.010
- Sarcopenia: A Rheumatic Disease?
Sarthak Gupta, MD, Robinder J.S. Dhillon, MD, MBA1 and Sarfaraz Hasni, MD,
Rheum Dis Clin North Am. 2018 August ; 44(3): 393–404. doi:10.1016/j.rdc.2018.03.001
- Sarcopenia in Autoimmune and Rheumatic Diseases: A Comprehensive Review
Hyo Jin An, Kalthoum Tizaoui, Salvatore Terrazzino et al.
Int. J. Mol. Sci. 2020, 21, 5678; doi:10.3390/ijms21165678
- Sarcopenia in Patients with Rheumatic Diseases: Prevalence and Associated Risk Factors
Michele Barone, Maria Teresa Viggiani et al.
- Clin. Med. 2018, 7, 504; doi:10.3390/jcm7120504
- The Link Between Inflammaging and Degenerative Joint Diseases
Elena Rezus, Anca Cardoneanu et al.
Int. J. Mol. Sci. 2019, 20, 614; doi:10.3390/ijms20030614
